اقیانوس وحی

بیا زین قالب خاکی سفر کن / بر اقیانوس وحی حق گذر کن

اقیانوس وحی

بیا زین قالب خاکی سفر کن / بر اقیانوس وحی حق گذر کن

احکام هاء آخر کلمه

                                                                                                                                 

                    

                      «  هُوَالصَّبُور »

                           

           

امام صادق علیه السلام  می فرمایند :

بردباری چراغ خداست ... پنج چیز است که بردباری می طلبد : شخص عزیز باشد وخوار شود ، راستگو باشد ونسبت ناروا داده شود ، به حق دعوت کند و سبکش بشمارند ، بی گناه باشد و  اذیت شود ، حق طلبی کند وبا او مخالفت کنند . اگر در هر پنج مورد ، به حق رفتار کنی ، بردبار هستی .

                                                                         ( بحار الانوار  71/422/61 )               

 

سلام به همه ی عزیزانی که مرا تا به اینجا همراهی کردند . هر چه تا اینجا تایپ کردم در واقع مقدمات تجوید بوده وهنوز اصل آن مانده عجله نکنید برای رسیدن به هر اصلی مقدماتی لازم است !.. . درس بعدی ...

 

احکام «هاء» آخر کلمه :

حرف «هاء» در آخر کلمات قرآن از این سه نوع خارج نیست :

1- هاء جوهری 2- هاء سکت 3- هاء ضمیر 

1- هاء جوهری :

این هاء جزء جوهر وذات کلمه است واز آن جدا نمی شود چرا که بدون آن کلمه  از معنای خود  خارج   می شود . مانند هاء در کلمات فارسی « کوه ، ماه » .

نمونه ی آن در قرآن : وُجُوه – ا َللهُ -  فَواکِهُ – اِلهُ ...  حرکت هاء جوهری هر چه باشد به همان صورت وبدون اشباع وکشش خوانده می شود .

نکته : در کلمه ی «هَذِه» با وجود اینکه هاء آخر کلمه جوهری است ولی به اشباع خوانده میشود .

2- هاء سکت :

هاء ساکنه ای که جزء اصل کلمه نیست بلکه به آخر آن اضافه می شود و معنا هم ندارد !  فایده ی آن حفظ حرکت آخر کلمه در موقع وقف است و با این کار بر وقف بر این کلمات تأ کید می شود .

درروایت حفص از عاصم موقع وصل نیز هاء سکت حذف نمی شود . موارد هاء سکت در قرآن :

لَم یَتَسَنّه ( بقره -258 )     *** اِقْتَدِهْ  (انعام – 89 ) *** ماهِیَهْ  (قارعه – 9 ) ***  کِتابِیَهْ  (حاقه – 18و24 ) ***  حِسابِیَهْ  (حاقه -  19و 25 )  ***  مالِیَهْ (حاقه – 25 )  *** سُلطانِیَهْ (حاقه – 28 )

نکته : در دو کلمه « اَرْجِهْ – فَاَلقِهْ » هاء ساکنه بر خلاف ظاهر هاء ضمیر می باشد .

3- هاء ضمیر :

هاء ضمیر ، حرفی است که در آخر کلمه می آید وجانشین اسم می شود ( ضمیر مفرد مذکر غایب ) ومعنی « او – آن » می دهد . مانند :( لَهُ – برای او ، برای آن )

هاءضمیر هیچگاه مفتوح نیست و همیشه به صورت مکسور یا مضموم می آید ، البته حرکت اصلی آن ضمه بوده است . اما هاء ضمیر گاهی اشباع وگاهی بلا اشباع خوانده می شود .

اشباع در لغت به معنی سیر کردن  در تجوید ، تبدیل صدای کوتاه به کشیده  است . به اشباع صله  هم می گویند . بلا اشباع ، به معنای اداء حرف با صدای کوتاه است .

شرایط عدم اشباع هاء ضمیر :

الف –وقتی دو طرف  یا یکی از طرفین هاء  ضمیر ، ساکن باشد . مانند : مِنْهُ لَحْماً ، اِلَیْهِ الْمَصیرُُُ   وَ لَهُ الْحَمدُ  ،

ب- وقتی بعد از هاء ضمیر حرف مشدد بیاید  مانند : لَهُ الذّکری  ، بِهِ الَّذینَ   ،   اَنزَلَهُ الّذی

ج -  وقتی قبل از آن یکی از حروف مد بیاید . مانند :  اَنْزَلناهُ إلیکَ  ،   فیهِ هُدیٌ  ،  اتَیناهُ رَحمَة 

 شرایط اشباع هاء  ضمیر:

اگر دو طرف آن متحرک باشد  اشباع می شود . اگر مضموم باشد به واو مدی و اگر مکسور ، به یاء مدی خوانده می شود .

نکات واستثنائات :

1- هاء ضمیر در « اَنْسانیهُ  » و«عَلَیهُ اللهَ » بر خلاف معمول با ضمه خوانده می شود .

2- هاء ضمیر در « یَخلُدْ فیهِ مُهاناٌ » به اشباع خوانده می شود .

3- هاء ضمیر در « یَرْضَهُ لَکُمْ » بلا اشباع خوانده می شود .

                                                                               علی یارتان

نظرات 0 + ارسال نظر
برای نمایش آواتار خود در این وبلاگ در سایت Gravatar.com ثبت نام کنید. (راهنما)
ایمیل شما بعد از ثبت نمایش داده نخواهد شد